امامزاده سیدحمزه شرقیسیداحمد در راه زیارت عتبات عالیات توسط راهزنان به شهادت رسیده و در همانجا دفن شده است. زیارتگاهش خارج از شهر حمزه و بین شهر دیوانیه و رمیثه، از توابع استان دیوانیه در کشور عراق واقع شده است. ۱ - نسبعلامه محمد حرزالدین نسب شریف سیدحمزه شرقی را با ۲۱ واسطه، به امام هفتم (علیه‌السّلام) منتهی می‌داند که چنین است: سیداحمد بن هاشم بن علوی «عتیق الحسین» بن حسین (معروف به علامه غریفی بحرانی) بن حسن بن احمد بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمد بن ناصر بن علی کمال‌الدین بن سلیمان بن جعفر بن ابی‌العشائر موسی صالح بن ابی‌الحمراء محمد بن علی الطاهر بن علی الضخم بن ابی علی حسن بن ابی‌الحسن محمد الحائری بن ابراهیم مجاب بن محمد عابد بن امام موسی کاظم (علیه‌السّلام). از وی، با عنوان «السید الشریف المقدس»، یاد می‌کنند، او نواده «علامه نجفی غریفی بحرانی» است. ۲ - ماجرای شهادتشوق زیارت اجداد پاکش، او را راهی عتبات عالیات کرد، در سال ۱۰۰۱ ه. ق، از غریف بحرین به‌سوی نجف اشرف، رهسپار شد که راهزنان به طمع مال او، وی، فرزند و همسرش را به شهادت رساندند و جسد او را در بیابان رها کردند، تا اینکه کاروان دیگری از بحرین، در همانجا توقف کرد و پس از شناسایی، او را در همان مکان که به قتل رسیده بود، دفن کردند. به سبب بروز کرامات متعدد از قبر شریف او، برخی از عشایر عراق، در جوار سیداحمد بن هاشم علوی، سکونت اختیار کردند و کم‌کم به عنوان یک روستا و سپس شهر درآمد و مورد توجه اهالی دیگر مناطق شد. [۱]
حرزالدین، محمد، مراقد المعارف، ج۱، ص۲۷۴.
[۲]
حسنی، عادل، دلیل العتبات والمراقد، ص۱۶۷.
علامه سیدرضا موسوی بحرانی غریفی صائغ، در کتاب الشجرة الطیبه فی الارض المخصبه، درباره سیداحمد بن هاشم موسوی، چنین می‌نویسد: «العالم العلامه، والکامل الفهامه، السید احمد بن سید‌هاشم بن السید علوی عتیق الحسین بن السید حسین الغریفی.» او به مقدس، معروف است در غریف بحرین، متولد شد، ریاست آنجا، با سیدحسین غریفی که عالمی عامل و دانشمندی کامل و زاهدی عابد، همچون اجداد شریفش بود، تا اینکه سیداحمد در سن هفتاد سالگی وصیت کرد تا ریاست خاندانش به پسر بزرگش، سیدعلی، سپرده شود. خود نیز با همسرش که دخترعمویش بود و بچه خردسالش، به‌نام منصور، برای زیارت قبر جدش امیرمومنان (علیه‌السّلام) از راه قدیمی بصره، وارد جزیره شد و از طریق راه ابیض، عازم نجف بود که راهزنانی از قبیله جبور، آنها را محاصره کردند. چون با سیداحمد، تعداد زیادی از اهالی بحرین بودند و کالای زیادی داشتند، به ناچار به مقابله با راهزنان پرداختند، اما همگی آنان کشته شدند، سپس سیداحمد با آنان صحبت کرد، اما فایده‌ای نداشت، راهزنان به آزار و اذیت همسر سید، برخاستند و سیداحمد با اینکه کهولت سن داشت، به دفاع از حریم خانواده دست به شمشیر برد و جنگ شدیدی نمود تا عده‌ای از آنان را کشت و خود نیز کشته شد، سپس راهزنان به طرف همسرش، هجوم آوردند و بچه خردسالش را جلویش سر بریدند و سپس همسرش را کشتند و بدون غسل و کفن در آن بیابان رها کردند. به مدت سه تا هفت روز، جنازه این سید و همسر و فرزندش در بیابان افتاده بود، تا اینکه جماعتی از اهالی بحرین، شبانه به آنجا آمدند. نوری را مشاهده کردند که از بدن سید ساطع بود، با احترام او را در همانجا دفن کردند و نشانه‌ای به رسم یادبود در آنجا گذاشتند. «لهذا السید السعید الشهید کرامات جلیلة عظیمة، لا تعد ولا تحصی»؛ برای این سید شهید، کرامات باشکوه و بزرگی که تعدادشان شمرده نمی‌شود، به وقوع پیوست.» ۳ - نسل سیداحمدتنها فرزند باقی‌مانده سیداحمد، عالم فاضل سیدعلی بحرانی است که از او، سیدمحمد غیاث و سیدناصر به دنیا آمدند و هریک، دارای نسل بسیاری شدند. [۳]
امینی نجفی، عبدالحسین، شهداء الفضیله، ص۲۶۴ - ۲۶۶.
سیدمحسن امین نیز در دائرة المعارفش، پس از ذکر نام و نسب شریف این سید بزرگوار، می‌نویسد: «هو من بیت علم و سیادة و شرف» ۴ - دیدگاه امینیعلامه شیخ عبدالحسین امینی نجفی در کتاب شهداء الفضیله، در ذیل نام سیداحمد المقدس، به شرح حال او پرداخته و از او با عنوان «الشریف الطاهر السید احمد المقدس» یاد کرده و پس از اشاره به نسب شریفش، نحوه شهادتش را بیان کرده و در توصیف او نوشته است: المترجم ممن اختصه المولی بشرف الارومة وجعله من رجال بیت هو من ارفع بیوت العلم والفضیلة فی علویة الشیعه کاشرفه بقداسة النفس و نزاهة الضمیر و حسن السیرة فهو بشرفه الوضاح ومجده المؤثل و شهره فضایله الباهرة فی غنی عن اطراء‌ای احد. وی، سیداحمد را برادر علامه فقیه سیدعبدالله بلادی، می‌داند که از فقهای بزرگ امامیه است. [۵]
موسوی خلخالي‌زاده، سيدفاضل، الشجرة الطیبه فی ارض المخصبه، ص۸۸.
[۶]
موسوی خلخالي‌زاده، سيدفاضل، الشجرة الطیبه فی ارض المخصبه، ص۹۵.
۵ - موقعیت جغرافیاییزیارتگاه باشکوه سیدحمزه شرقی، در ۱۵۰۰ متری خارج از شهر حمزه و بین دیوانیه و رمیثه، واقع شده و بسیار مورد توجه اهالی است. علت نامیدن این مرقد به حمزه شرقی، آن است که در شرق مرقد حمزه غربی، مکنا به ابویعلی که آرامگاهش در حله قرار دارد، واقع شده است. ۶ - توصیف آرامگاهساختمان آرامگاه همانند حرم مطهر امام عسکری (علیه‌السّلام)، در ابعادی کوچک‌تر طراحی شده و شامل ایوانی در شرق، با شش ستون است که سراسر با کاشی‌های رنگی در زمینه گل و بوته و آیات قرآنی و ادعیه، تزیین یافته است. دو طرف ایوان، دو مناره بلند، به ارتفاع ۲۶ متر قرار دارد که سراسر آن، با آیات قرآنی در زمینه کاشی آبی و مشکی، طراحی شده و اسامی الله، محمد و علی، به‌صورت بنایی، تزیین یافته است. با عبور از ایوان، مستقیم به اتاق مرقد می‌رسیم که به شکل مربع است و با استفاده از چهار در، به رواق‌ها مرتبط می‌شود و با آینه و کاشی نیز تزیین شده است. وسط اتاق، ضریح برنزی مشبک بسیار زیبایی، به ابعاد ۲ در ۲ متر قرار دارد که بر آن، ابیات زیر، نقش بسته است: لذا ان دهتک الرزایا من ید الزمن •••• بمرقد الحمزة ال- شرقی ذی المنن ماجائه مستجیر فی حوائجه •••• الا و عاد قریر العین للوطن بباب حض- رته الزوار قد عکفوا •••• دوماً کما اعتکف لرهبان فی الفتن و لیس من عجب هذا و والده ••• باب الحوائج فی سرّ و فی عَلَن بالای اتاق مرقد، گنبدی کلاه‌خودی، به قطر هشت متر و ارتفاع دوازده متر، قرار دارد که سراسر با کاشی‌های لاجوردی و آبی، تزیین یافته و شکوه خاصی به آرامگاه، داده است. در سال ۱۳۵۵ ه. ق، «شیخ ابراهیم اطیمش نجفی»، به مناسب ساخت رواق مرقد، این اشعار زیر، را سروده است: [۷]
عامری، ثامر عبدالحسن، المراقد والمزارات فی العراق، ص۱۵۴ - ۱۵۵.
[۸]
حرزالدین، محمد، مراقد المعارف، ج۱، صص ۲۷۱ و ۲۷۲.
[۹]
حسنی، عادل، دلیل العتبات و المراقد فی العراق، ص۱۶۶ - ۱۶۷.
مقامک یابن حیدره مقام •••• به الاملاک تنزل ثمّ تصعد تبین به المعاجز کل یوم •••• وضوء الشمس باد لیس یحجد عکوفاً حوله الزوار تتلوا •••• و خیر الذکر صلی علی محمد) رقدت من النعیم بخیر زاد •••• و افضل بقعه و اجل مرقد تقاصده ذوو الحاجات لما •••• به سمعوا فنالوا خیر مقصد اضف عدد الائمه ارخ •••• علی اوج السماک ضریح احم ۷ - پانویس
۸ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مزار سیدحمزه شرقی»، ج۲، ص۲۴۵. رده‌های این صفحه : زیارتگاههای استان دیوانیه | مزار امامزاده‌های استان دیوانیه | مزار فرزندان امام موسی کاظم
|